ΤΑΡΖΑΝ

Μυθιστορηματικός ήρωας που γεννήθηκε από τη πέννα του αμερικανού συγγραφέα Εντγκαρ Λι Μπάροους (1875- 1950). Εμφανίσθηκε για πρώτη φορά το 1912 στο τεύχος Οκτωβρίου του περιοδικού All Story, αλλά έγινε παγκοσμίως γνωστός από την κινηματογράφο και τον ολυμπιονίκη της κολύμβησης Τζόνι Βαϊσμίλερ, που τον ενσάρκωσε στην μεγάλη οθόνη.

Σύμφωνα με τον Μπάροους, ο Ταρζάν ήταν γιός του βρεττανού λόρδου και της λαίδης Γκρέιστοκ, που αιχμαλωτίστηκαν από πειρατές σε ένα ταξίδι τους στην Δυτική Αφρική. Οι γονείς του πέθαναν, όταν ήταν μωρό και την ανατροφή του ανέλαβαν οι Μανγκάνι, μια φυλή γοριλλών. Του έδωσαν το όνομα Ταρζάν, που στη γλώσσα τους σημαίνει λευκός άνθρωπος. Το πραγματικό του όνομα ήταν Τζον Κλέιτον, λόρδος του Γκρέϊστοκ.

Ως νεαρός ο Ταρζάν γνώρισε την Τζέιν Πόρτερ και την οικογένειά της, που είχαν μια ανάλογη περιπέτεια με αυτή των γονιών του. Η καρδιά του σκίρτησε για την νεαρή αμερικανίδα και όταν αυτή επέστρεψε στην πατρίδα της, ο Ταρζάν άφησε την ζούγκλα για να αναζητήσει την πρώτη και μοναδική του αγάπη. Παντρεύτηκαν και έζησαν για ένα διάστημα στην Αγγλία ,όπου γεννήθηκε και ο μοναχογιός τους Κόρακ. Ο Ταρζάν απογοητευμένος από την υποκρισία του πολιτισμένου κόσμου αναζήτησε το νόημα της ζωής, επιστρέφοντας με την οικογένειά του στην ζούγκλα.

Ο Μπάρους προίκισε τον ήρωά του με ασυνήθιστες ικανότητες για ένα κανονικό άνθρωπο. Ο Ταρζάν μπορούσε να σκαρφαλώνει και να στέκεται στα δέντρα, όπως ένας πίθηκος. Με αισθήσεις εξαιρετικές, μπορούσε να μυρίσει τις τροφές από απόσταση ενός μιλίου και να ακούσει και τον παραμικρότερο ήχο από τα δύο μίλια. Η δύναμη του, η ταχύτητα του, τα αντανακλαστικά του και οι κολυμβητικές του ικανότητες ξεπερνούσαν κατά πολύ αυτές του μέσου ανθρώπου.

Αντιμετώπιζε με επιτυχία γορίλες, ρινόκερους, κροκόδειλους, δεινόσαυρους και άλλα μεγάλα ζώα, ενώ λύγιζε με επιτυχία σίδερα και σήκωνε μεγάλα μεγάλα φορτία με το ένα χέρι. Γνώριζε πολύ καλά την γλώσσα του σώματος και η συνεννόηση με τα ζώα ήταν παιγνιδάκι γι’ αυτόν. Μπορούσε να γιάνει μόνος τις πληγές του, που άλλους ανθρώπους θα τους είχαν στείλει στον τάφο. Τελικά έγινε αθάνατος, χάρη στο ματζούνι που του έδωσε ένας μάγος.

Ο Μπάροους έπλασε ένα σχεδόν αψεγάδιαστο ήρωα. Ο Ταρζάν εμφανισιακά ήταν αθλητικός, ψηλός, όμορφος ,ηλιοκαμμένος, με γκρι μάτια. Συναισθηματικά ήταν θαραλλέος, σταθερός και πιστός στην σύντροφό του. Διακρινόταν για την εξυπνάδα και το ηθικό του υπόβαθρο, ενώ σε κάθε περίσταση ήταν προστάτης των αδυνάτων.

Η φιλοσοφία του μονοδιάστατη: επιστροφή στην φύση. Φορούσε ένα απλό ρούχο από δέρμα πεθαμένου ζώου, που κάλυπτε μόνο τα γεννητικά του όργανα και ήταν ζωσμένος μ’ ένα μαχαίρι. Του αρκούσε ένα κλαδί δένδρου για να κοιμηθεί, ενώ έτρωγε ωμό κρέας από ζώα που σκότωνε ο ίδιος. Αν και ήταν ικανός να ζήσει σε μία πολιτισμένη κοινωνία αυτός προτιμούσε να «αφαιρεί το ισχνό επίχρισμα του πολιτισμού», όπως έγραφε ο Μπάροους.

Ο Ταρζάν, όλα αυτά τα χρόνια, είναι ένας από τους δημοφιλέστερους λογοτεχνικούς ήρωες. Εκτός από τις δεκάδες ιστορίες που έγραψε ο Μπάροους και μετά τον θάνατό του άλλοι συγγραφείς με την άδεια του ιδρύματος Μπάροους, ο Ταρζάν έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο, το θέατρο, την τηλεόραση, τα κόμικς, ενώ έχει παρουσιαστεί σε βιντεοπαιγνίδια και βιού-μάστερ. Η κριτική αποδοχή δεν συμβάδισε με την μεγάλη του επιτυχία. Οι κριτικοί δεν συγχώρησαν στον Ταρζάν ότι προερχόταν από τον χώρο της «φτηνής λογοτεχνίας» (pulp fiction), της λεγόμενης και παραλογοτεχνίας. Συν τοις άλλοις, ο συγγραφέας του κατηγορήθηκε ότι αναπαρήγαγε στα πρώτα του βιβλία σεξιστικά και ρατσιστικά στερεότυπα για τις γυναίκες και τους μαύρους. Μόνο όταν ο Μπάροους μετακινήθηκε στο Χόλιγουντ έγινε πιο φιλελεύθερος και στα τελευταία βιβλία του Ταρζάν σατίρισε τον σεξισμό και τον ρατσισμό.

Στον κινηματογράφο ο Ταρζάν έκανε την εμφάνισή του στις 27 Ιανουαρίου 1918, όταν ο σκηνοθέτης Σκοτ Σίντνεϋ μετέφερε στην μεγάλη οθόνη το πρώτο βιβλίο του Μπάροους «Ο Ταρζάν των πιθήκων» (εκδόσεις «Λιβάνη»), με πρωταγωνιστή τον ΄Ελμο Λίνκολν. Μέχρι σήμερα έχουν γυρισθεί 87 ταινίες ακόμη με ήρωα τον Ταρζάν, που δόξασε και σχεδόν ταυτίστηκε μαζί του ο αμερικανός ολυμπιονίκης της κολύμβησης Τζόνι Βαϊσμίλερ την δεκαετία του τριάντα.

ΣΧΕΤΙΚΑ

· Ο αρσενικός χιμπαντζής με το όνομα Τσίτα, που συνοδεύει τον Ταρζάν στις κινηματογραφικές του περιπέτειες δεν αναφέρεται σε κανένα βιβλίου του Μπάροους

· Οι ιστορίες του Ταρζάν ήταν απαγορευμένες στην Ναζιστική Γερμανία ως δείγμα εκφυλιστικής τέχνης

· Η πόλη της Καλιφόρνιας, όπου εγκαταστάθηκε ο Μπάροους, ονομάστηκε προς τιμήν του Ταρζάνα.

· Παρότι το κοπυράιτ των πρώτων του βιβλίων έχει λήξει, το όνομα Ταρζάν είναι κατοχυρωμένο ως εμπορικό σήμα

· Ο Ταρζάν υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής στο Ισραήλ και τις Αραβικές χώρες, σε πειρατικές εκδόσεις γραμμένες από ντόπιους συγγραφείς, τις δεκαετίες πενήντα και εξήντα. Στο Ισραήλ κυνηγούσε ΄Αραβες και στις Αραβικές χώρες Ισραηλινούς.

· Υπήρξε και ο έλληνας Ταρζάν, ο Γκαούρ-Ταρζάν, δημιούργημα του συγγραφέα Νίκου Ρούτσου (1904-1981)

· Ταρζανιά, στην νεοελληνική αργκό σημαίνει ριψοκίνδυνη ενέργεια.

· «Ταρζάν», θρυλική ειδική διαδρομή του Ράλι Ακρόπολις στον Τυμφρηστό. Πήρε το όνομά της από ένα μοναχικό γέροντα της περιοχής, που όλοι τον γνώριζαν ως Ταρζάν και ήταν φίλος των οδηγών.